Właściwości ruchowe silnika szeregowego wynikają z szeregowego połączenia uzwojenia wzbudzenia z uzwojeniem twornika . W silniku szeregowym prąd wzbudzenia, równy prądowi twornika, jest jednocześnie prądem pobieranym przez silnik z sieci, czyli Iw = h=l.

Przy małych obciążeniach, ze względu na małą wartość przepływu wzbudzenia, silnik szeregowy wykazuje niebezpieczny wzrost prędkości obrotowej.

Rzeczywisty przebieg prędkości obrotowej w funkcji momentu obciążenia odbiega nieco od przebiegu teoretycznego, szczególnie w małych maszynach, w których znaczną rolę odgrywa rezystancja obwodu twornika oraz opory mechaniczne.

Jeśli charakterystyki mechaniczne maszyn innych typów są podobne do charakterystyki silnika szeregowego, charakterystyki te określa się jako charakterystyki typu szeregowego.

Zaletą silnika szeregowego jest duża wartość rozwijanego momentu, szczególnie przydatna w warunkach rozruchu silnika, natomiast wadą — duża zmienność prędkości obrotowej oraz możliwość rozbiegania się silników większych mocy przy niewielkich obciążeniach. Silniki szeregowe, aby uniemożliwić ich rozbieganie się, mogą być stosowane tylko w tych układach napędowych, w których mogą być trwale sprzężone z urządzeniem napędzanym.

Maszyny i napęd elektryczny są dostosowane do potrzeb i warunków trakcyjnych. Tak więc nie stosuje się regulacji przez podwyższanie napięcia zasilania, natomiast często zmienia się prędkość obrotową przez obniżenie napięcia oraz włączenie do obwodu maszyny rezystancji regulacyjnej.

W szczególnych przypadkach nastawianie prędkości obrotowej silnika szeregowego może być również przeprowadzone przez zmianę przepływu wzbudzenia, czyli przez zmianę strumienia magnetycznego.

Przy zwiększaniu prędkości obrotowej w celu zmniejszenia strumienia magnetycznego uzwojenie wzbudzenia może być bocznikowane, albo też uzwojenie wzbudzenia może być wykonane jako uzwojenie z zaczepami. Jeśli uzwojenie wzbudzenia zostanie zbocznikowane rezystancją lub jeśli w obwód twornika zostanie włączona tylko część uzwojenia wzbudzenia, zostanie w maszynie wytworzony mniejszy przepływ wzbudzenia, a tym samym zmaleje strumień magnetyczny.

Zwiększenie prądu wzbudzenia, powodujące zmniejszenie prędkości obrotowej, można zrealizować przez zbocznikowanie uzwojenia twornika. W tym przypadku przez twornik może przepływać prąd o natężeniu wymuszonym przez obciążenie, natomiast prąd wzbudzenia może być większy od prądu twornika o prąd przepływający przez rezystancję bocznikującą uzwojenie twornika.