Prądnica jest elektromechanicznym przetwornikiem mocy mechanicznej w moc elektryczną, dlatego też warunkiem działania prądnicy jest wprowadzenie jej wirnika w ruch obrotowy. Prędkość obrotową n nadaje wirnikowi sprzężony z nim silnik napędowy. Poza szczególnymi przypadkami przyjmuje się, że silnik napędowy utrzymuje stałą prędkość obrotową wirnika prądnicy, czyli n = const. Po wprowadzeniu wirnika w ruch obrotowy należy w maszynie wzbudzić strumień magnetyczny niezbędny do wyindukowania siły elektromotorycznej.

W każdej maszynie o wzbudzeniu z elektromagnesów, strumień magnetyczny wywołany jest przepływem, jaki wytwarza prąd wzbudzenia (magnesujący) przepływający przez uzwojenie wzbudzenia (uzwojenie magnesujące). Prąd powstały na skutek siły elektromotorycznej indukowanej w uzwojeniu twornika wyprowadzony jest do obwodu zewnętrznego przez komutator i szczotki. Natężenie prądu twornika zależy od wartości indukowanej siły elektromotorycznej oraz rezystancji całego obwodu twornika. Typ prądnicy określony jest sposobem zasilania jej uzwojenia wzbudzenia. Jeśli uzwojenie wzbudzenia prądnicy jest zasilane z obcego źródła, a nie z uzwojenia twornika tej samej prądnicy, prądnicę nazywa się obcowzbudną . Prądnicę nazywa się samowzbudną, jeśli prąd przepływający przez uzwojenie wzbudzenia prądnicy płynie pod wpływem siły elektromotorycznej indukowanej w uzwojeniu twornika tej samej maszyny . Uzwojenie wzbudzenia prądnic samowzbudnych może być w różny sposób połączone z uzwojeniem twornika.

Prądnicę, w której uzwojenie wzbudzenia jest połączone równolegle (bocznikowo) nazywa się prądnicą bocznikową. Przy połączeniu szeregowym uzwojenia wzbudzenia z uzwojeniem twornika prądnicę nazywa się szeregową . Prądnicą szeregowo-bocznikową nazywa się prądnicę, w której uzwojenie wzbudzenia składa się z dwóch części, z których jedna połączona jest równolegle, natomiast druga — szeregowo z uzwojeniem twornika.

Uzwojenie twornika

Sposób rysowania schematów połączeń maszyn elektrycznych jest określony Polską Normą. Niekiedy, szczególnie w przypadkach, w których chodzi o poglądowe przedstawienie niektórych zjawisk, można odstąpić od ścisłego przestrzegania określonych normą symboli. W taki sposób postąpiono, przy oma-wianiu zasad łączenia uzwojeń wzbudzenia poszczególnych typów prądnic.

Na schematach maszyn prądu stałego uzwojenia wzbudzenia należy rysować w osi podłużnej, prostopadłej do osi szczotek. Uzwojenia biegunów komutacyjnych powinny znajdować się w osi szczotek, przy czym prąd przepływający przez uzwojenie komutacyjne powinien mieć zwrot przeciwny niż prąd w tworniku. Taki sposób rysowania schematów ułatwia fizyczną interpretację zjawisk zachodzących w maszynie.