Wiadomość

Maszyna prądu stałego pracując jako prądnica na biegu jałowym ma jedno pole magnetyczne wytworzone przepływem biegunów głównych. Oś symetrii tego pola pokrywa się z osią podłużną maszyny.

Oś poprzeczną, której odpowiada ustawienie szczotek na komutatorze nazywa się strefą geometrycznie obojętną łub neutralną. Przy biegu jałowym prądnicy strefa geometrycznie obojętna jest również strefą magnetycznie obojętną, ponieważ w tej osi składowa indukcji magnetycznej prostopadła do powierzchni twornika, jest równa zeru. Po obciążeniu maszyny przez uzwojenie twornika płynie prąd lt wzbudzając przepływ twornika ©t. Oś przepływu twornika pokrywa się z osią szczotek. Przyjmując, że uzwojenie twornika zostało zasilone z obcego źródła, a przez uzwojenie wzbudzenia nie płynie prąd, można wykreślić przebieg strumienia magnetycznego <ł>t wywołanego przepływem twornika .

Z zasady działania komutatora wiadomo, że cewki uzwojenia twornika są w niektórych położeniach zwierane przez szczotki. W chwili zwierania cewek przez szczotki cewki powinny znajdować się w strefie magnetycznie neutralnej. Jeśli szczotki są ustawione w osi poprzecznej maszyny, czyli w strefie geometrycznie neutralnej, wówczas zwierają cewki, które nie znajdują się w strefie magnetycznie neutralnej, jako że strefa ta na skutek oddziaływania twornika wysuwa się ze strefy geometrycznie neutralnej. Przy zwarciu cewek znajdujących się w polu magnetycznym w obwodzie zwieranym przez szczotki powstać mogą prądy o dużych wartościach, które są niebezpieczne dla cewek uzwojenia, jak również dla połączenia szczotka— —komutator.

Aby zwieranie cewek przez szczotki mogło odbywać się w chwili gdy cewki znajdują się w strefie magnetycznie neutralnej szczotki należy przesunąć o taki sam kąt a, o jaki przesuwa się strefa magnetycznie neutralna. Ponieważ kąt a jest funkcją prądu twornika, a zatem funkcją obciążenia maszyny, przesuwanie szczotek musi następować równocześnie ze zmianą obciążenia. W praktyce szczotki wysuwane są ze strefy geometrycznie neutralnej tylko w maszynach bardzo małych, charakteryzujących się stałym obciążeniem. We wszystkich innych maszynach szczotki pozostawia się w strefie geometrycznie neutralnej, natomiast za pomocą dodatkowych biegunów dąży się do zlikwidowania wpływu oddziaływania twornika na cewki znajdujące się w strefie geometrycznie neutralnej. Pole magnetyczne wytworzone przez uzwojenie umieszczone na biegunach dodatkowych przykręconych do stojana maszyny pomiędzy biegunami głównymi neutralizuje oddziaływanie twornika w strefie między biegunami głównymi, a praktycznie w osi poprzecznej maszyny. Ponieważ zadaniem biegunów dodatkowych jest zlikwidowanie pola twornika w strefie geometrycznie neutralnej, a więc poprawienie warunków w jakich odbywa się komutacja bieguny te nazywa się komutacyjnymi (zwrotnymi lub pomocniczymi). Uzwojenia biegunów komutacyjnych muszą być włączone szeregowo do obwodu twornika.

Biegunowość biegunów komutacyjnych musi być uzależniona od kierunku pola twornika. W przypadku maszyny pracującej jako prądnica , nad szczotką A2 należy umieścić biegun komutacyjny S, ponieważ w tej strefie oddziaływania twornika wywołuje przepływ o biegunowości N.

Należy pamiętać, że bieguny komutacyjne nie kompensują całego oddziaływania twornika, a jedynie znoszą wpływ oddziaływania twornika w strefie geometrycznie neutralnej. Oddziaływanie twornika można całkowicie skompensować tylko w maszynie wyposażonej w bieguny komutacyjne i uzwojenia kompensacyjne.